สวัสดี ครับ เพื่อนๆ พี่ๆ น้องๆ ชาว gun.in.th ผมได้รับการติดต่อจากเวบมาสเตอร์ ให้ช่วยเขียนบทความเกี่ยวกับการให้การปฐมพยาบาลบาดแผลถูกกระสุนปืน หรือมีด ในโอกาสที่ gun.in.th มีอายุครบ 2 ขวบ บอกตรงๆว่าหนักใจพอสมควรครับกับการเขียนบทความวิชาการให้ประชาชนทั่วไปอ่าน จากประสบการณ์ของผมเมื่อครั้งเป็นอาจารย์โรงเรียนแพทย์แห่งหนึ่งพบว่าการสอน นักเรียนพยาบาลยากมาก แต่มาครั้งนี้ยากกว่าหลายเท่า เอาเป็นว่าเราจะคุยกันตามแบบสบายใจฉัน ว่าไปเรื่อยๆ ไม่ให้เป็นวิชาการจ๋าจนอ่านไม่รู้เรื่อง จะเอาแบบที่เรียกกันในหมู่แพทย์ว่าเป็น Practical point คือแนวทางปฏิบัติที่จะนำไปใช้ประโยชน์ ไม่เอาน้ำ
ผมจะพูดรวมๆไปทั้งบาดแผลกระสุนปืนและบาดแผลถูกของมีคมบาด หรือแทง
อันที่จริงธรรมชาติได้สอนคนเรามาตั้งแต่เกิดแล้วว่าถ้ามีบาดแผลเลือดออกให้กดไว้ ทุกคนคงจะนึก
ภาพออกว่าเวลาโดนมีดบาด เราจะใช้มืออีกข้าง (คงไม่มีใครอุตริใช้มือข้างเดียวกัน) กดเอาไว้โดยอัตโนมัติ นี่แหละครับ วิธีที่ดีที่สุด ไม่ว่าจะเป็นบาดแผลเลือดออกที่ไหนก็ตาม การปฐมพยาบาลเบื้องต้นคือ ทำให้เลือดที่ไหลหยุดเสียก่อน โดยการกดไว้ หรือถ้าเป็นบริเวณแขน ขา ถ้ามีผ้ายืดที่ใช้พันเวลาเคล็ดยอกพันให้แน่นก็ได้ เมื่อห้ามเลือดในเบื้องต้นได้แล้วก็
รีบนำส่งสถานพยาบาล พวกผมจะได้มีงานทำ ท่านที่เป็นแฟนภาพยนตร์อาจจะเคยเห็นพระเอกบางคนเวลาถูกยิง หรือฟันที่แขนขา ใช้ผ้าหรือเชือกขันชะเนาะ วิธีนี้ไม่แนะนำให้ใช้เป็นวิธีแรกครับนะครับ เพราะท่านอาจจะขันแน่นจนเลือดไปเลี้ยงอวัยวะนั้นไม่ได้ จนมันตายต้องให้พวกผมตัดแขนขาทิ้ง แต่แนะนำว่าถ้าบาดแผลที่ถูกเส้นเลือดใหญ่ เลือดไหลพุ่งเป็นท่อประปาแตก ถ้าท่านกดแล้วยังไม่หยุด ให้ใช้ผ้า หรือเชือกขันชะเนาะเหนือบาดแผลร่วมด้วย และควรปล่อยชะเนาทุก 15 - 20 นาที เพื่อให้มีเลือดไปเลี้ยงส่วนปลายได้บ้าง
แล้วถ้าบาดแผลอยู่ที่ลำตัว ไม่ว่าจะเป็นท้อง หรือทรวงอกจะทำอย่างไร ก็กดไว้เช่นกันครับ แต่คงไม่มีใครขันชะเนาะลำตัว หรือลำคอนะครับ
การดูแลบาดแผลเบื้องต้นนี้ ไม่ต้องไปกังวลว่าเชื้อโรคจะเข้าไปในบาดแผลนะครับ บางคนพยายามหายาใส่แผลประเภทต่างๆราดแผล เจอเอาพวกที่มีแอลกอฮอล์เป็นส่วนผสม หรือทิงเจอร์ต่างๆ คนไข้จะทนพิษบาดแผลไม่ไหวเอานะครับ เพราะมันแสบถึงใจ ที่สำคัญมันกัดทำลายเนื้อเยื่อด้วยครับ บางคนราดยาแดงมาเสียแดงเถือก เลยแยกไม่ออกว่าไหนยา ไหนเลือด ที่สำคัญรักษาแผลหายไปตั้งนานแล้วยังล้างยาแดงออกได้ไม่หมดเลยก็มี
กรณีที่เป็นแขน ขา มีกระดูกแตกหักร่วมด้วย ควรจะหาไม้ดามแขน ขา ท่อนนั้นไว้เพื่อลดการเจ็บปวดครับ
เมื่อเดือนที่แล้วผมเจอคนไข้ 2 ราย รายแรกโดนฟันที่คอโดนเส้นเลือดดำใหญ่ที่คอขาด กระดูกสันหลังส่วนคอแตก ญาติอุ้มนำส่งโรงพยาบาลเลือดโชกไปทั้งตัวคนอุ้ม ตายครับรายนี้ เพราะระหว่างนำส่งโรงพยาบาล ไม่ได้กดห้ามเลือด อีกรายโดนยิงที่คอด้านขวา เลือดพุ่งเป็นน้ำพุ คนนำส่งกดบาดแผลไว้ ผมนำไปผ่าตัดเย็บเส้นเลือดที่ขาดให้ รอดตายครับ เพราะมีการกดห้ามเลือดอย่างดี
สรุป เวลามีบาดแผลเลือดออกวิธีที่ดีที่สุดคือ การกดห้ามเลือดที่บาดแผลโดยตรง แล้วรีบนำส่งสถานพยาบาล ไม่ต้องใส่ยาใดๆทั้งสิ้น ถ้ามีกระดูกหักร่วมด้วยให้ดามไว้
น.พ.ปานเทพ คณานุรักษ์
Thailand Web Stat
บ้าน 